Су қалдықтарын табиғи сорбент-бентониттермен тазартудың тиімділігі

Авторы

  • M.A. Джетимов І. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті
  • Л.К. Ыбраймжанова І. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті
  • Э.А. Камбарова М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті
  • С.А. Маманова І. Жансүгіров атындағы Жетісу университеті

##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:

https://doi.org/10.51301/ejsu.2024.i6.05

Ключевые слова:

алюмосиликатты-бентониттер, сорбциялық сыйымдылық, кәсіпорынның промстоктары, ауыр металдардың сорбциясы, уытты заттар, Қаратал өзені

Аннотация

Мақала су ресурстарының барлық жерде ластануы байқалатын "ТГПК" ЖШС базасында Текелі тау-кен өңдеу кешенінің әрекет ету ауданында ҚР Жетісу облысының Текелі өнеркәсіптік қаласының өзекті мәселесіне арналған. Оның су бассейнінің негізгі ластаушысы тау-кен өңдеу кешенінің алаңдарында шоғырланған жұмыс істеп тұрған кәсіпорынның су қалдықтары болып табылады. Қаратал өзенінің суы өзен торабының ең тығыз аймағында орналасқан өнеркәсіптік тау-кен өндіруші кәсіпорындардың улы компоненттерімен  ластануда. Бұл бірлескен орналасу газ тәрізді, сұйық және қатты қалдықты заттардың өзен ағысына үздіксіз енуіне ықпал етеді. Осының нәтижесінде Жетісу өңірінің жер үсті сулары сапасының нашарлау сипаты орнықты үрдіске айналуда. Су қалдықтарын тазартудың сорбциялық әдістерін дамыту үшін ең көп таралған және қолжетімді бентониттерді қолдану қызығушылық тудырады. Алайда, белсендірусіз табиғи күйде олар көбінесе сорбциялық қабілеті төмен, бұл олардың тұтынуының төмендеуіне әкеледі. Алюмосиликаттардың табиғи минералды шикізатынан сорбциялық сыйымдылығы жоғары белсендірілген сорбенттерді алу қажеттілігі туындады. Бұл жұмыстың мақсаты – табиғи сорбент-бентонитті қолдана отырып, ауыр металдарды өнеркәсіпте тазартудың инновациялық технологиясын жасау. Әдістер: статистикалық әдістер, судың ластану индексін есептеу әдістемесі бойынша жер үсті суларының химиялық көрсеткіштерін бағалау. Аймақта жер асты және жер үсті сулары ауыр металдармен экологиялық ластануда. Бұған пайдалану әдістерінің жетілмегендігі – полиметалл кендерінің кен орындарын өндіру және өңдеу, сондай-ақ тау жыныстарының үздіксіз жиналатын үйінділері мен байыту қалдықтары тікелей өндірістік аумаққа әкеледі. Оларға химиялық элементтер мен олардың қосылыстарымен ұсынылған ағынды сулар мен дренажды сулардың әсеріне байланысты болады. Нәтижелер: өнеркәсіп орындарын ауыр металдардан (Zn2+, Pb2+, Cu2+) қышқыл-сілтілі активтендірілген бентониттермен тазартуға тәжірибелік-өнеркәсіптік сынақтар қоршаған ортаға кері әсерін азайтуда экологиялық және технологиялық ұсыныстарды анықтады.

Загрузки

Опубликован

2024-12-31

Как цитировать

Jetimov, M. ., Ybraimzhanova, L. ., Kambarova, E. ., & Mamanova, S. . (2024). Су қалдықтарын табиғи сорбент-бентониттермен тазартудың тиімділігі. Engineering Journal of Satbayev University, 146(6), 33–38. https://doi.org/10.51301/ejsu.2024.i6.05

Выпуск

Том 146 № 6 (2024): Engineering Journal of Satbayev University

Раздел

Жер туралы ғылым

Лицензия

Copyright (c) 2024 Engineering Journal of Satbayev University

Лицензия Creative Commons

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-NoDerivatives» («Атрибуция — Некоммерческое использование — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.

<div class="pkpfooter-son">
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/"><img alt="Creative Commons License" style="border-width:0" src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc/4.0/80x15.png"></a><br>This work is licensed under a <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License</a>.
</div>