Орталық Қазақстанның солтүстік-шығыс бөлігіндегі (Қазғұш өткелі аймағы) соңғы неоген дәуірінің палеогеографиялық реконструкциясы

Авторы

  • Б.У. Баишашов Қ. Сәтбаев атындағы Геологиялық ғылымдар институты
  • С.А. Нигматова Қ. Сәтбаев атындағы Геологиялық ғылымдар институты
  • А.Л. Сейдалы Қ. Сәтбаев атындағы Геологиялық ғылымдар институты
  • И.Т. Мадиярова Қ. Сәтбаев атындағы Геологиялық ғылымдар институты
  • Спенсер Лукас Табиғи тарих мұражайы

##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:

https://doi.org/10.51301/ejsu.2024.i5.05

Ключевые слова:

гиппариондық фауна, Павлодар формациясы, кеш миоцен, палеогеография, Орталық Қазақстан.

Аннотация

Орталық Қазақстанның кайнозой дәуіріндегі геологиялық және палеогеографиялық дамуының заңдылықтарын зерттеу мен анықтау Еуразияның геологиялық процестерін түсіну үшін өте маңызды, өйткені бұл процестер Батыс Қазақстан, Орталық Азия және Батыс Сібірдің көршілес аймақтарындағы теңіз және құрлықтық ландшафттарда көрініс тапқан. Кайнозой дәуірінің басынан бастап мұнда шөгінділердің континенттік режимі қалыптасып, денудация жазықтары мен аласа таулы аймақтардың ландшафттары басым болды. Органикалық қалдықтар кайнозой дәуірінің құрлықтық қабаттарын жіктеп, палеоцен мен эоцен кезеңдеріндегі тропикалық және субтропикалық ландшафттардан бастап төрттік дәуірдің басындағы дала және саванна ландшафттарына дейінгі кезеңдердің дамуын қайта қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Қазғұш өткелі фаунасы орны – плиоцен кезеңінің Павлодар формациясының стратотипі болып табылады. Ол Орталық Қазақстанның солтүстік-шығыс бөлігінде, Ертіс өзенінде, Павлодар қаласының аумағында орналасқан Еуразиядағы миоцен кезеңінің гиппарион фаунасының ең ірі орындарының бірі.
«Қазғұш өткелі» орны Ресейдің Тува аймағындағы Таралық-Чер және Холу, Қытайдың Шаньси провинциясындағы Баодэ фаунасы, Украинаның Гребеники және Бериславский, сондай-ақ Молдованың Тараклия сияқты кеңінен танымал гиппарион фаунасы орындарымен салыстыруға болады. Бұл орын қорғауды қажет етеді, өйткені ол Ертіс өзенінің жағалауының эрозиясы және бақылаусыз үлгі жинау салдарынан бұзылуда. Мақалада Павлодар формациясы шөгінділерінің сипаттамасы, олардың геологиялық және палинологиялық ерекшеліктері, сондай-ақ Қазғұш өткелі орнын зерттеу тарихы, қазба қалдықтарының ең толық тізімі, олардың экологиялық сипаттамалары беріледі және Павлодар формациясы қабаттарының жиналу жағдайлары туралы қорытындылар жасалған.

Загрузки

Опубликован

2024-10-31

Как цитировать

Baishashov, B. ., Nigmatova, S. ., Seidali, A. ., Madiyarova, I. ., & G. Lucas, S. . (2024). Орталық Қазақстанның солтүстік-шығыс бөлігіндегі (Қазғұш өткелі аймағы) соңғы неоген дәуірінің палеогеографиялық реконструкциясы. Engineering Journal of Satbayev University, 146(5), 32–44. https://doi.org/10.51301/ejsu.2024.i5.05

Выпуск

Том 146 № 5 (2024): Engineering Journal of Satbayev University

Раздел

Жер туралы ғылым

Лицензия

Copyright (c) 2024 Engineering Journal of Satbayev University

Лицензия Creative Commons

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-NoDerivatives» («Атрибуция — Некоммерческое использование — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.

<div class="pkpfooter-son">
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/"><img alt="Creative Commons License" style="border-width:0" src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc/4.0/80x15.png"></a><br>This work is licensed under a <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License</a>.
</div>