Уранды жерасты шаймалау технологияларында темірдің бактериялық тотығуын өнеркәсіптік қолдану

Аннотация

Қазақстандағы уран кен орнында 12 ай бойы жүргізілген пилоттық сынақтардың нәтижелерімен расталған жер асты (insitu) уранды шаймалау процесінде темірді бактериялық тотықтыру технологиясы әзірленіп, өнеркәсіптік қолдануға ұсынылды. Зерттеудің мақсаты – жаңа типті ағынды биореакторларды пайдалана отырып, жер асты «insitu» уранды шаймалау процесінде темірді бактериялық тотықтыру технологиясын әзірлеу болды. Сыйымдылығы 20 м³ екі биотехнологиялық қондырғы құрылып, 40 футтық контейнерлерге орнатылды. Геотехнологиялық полигонға қойылған биореакторлар құбыр жүйесімен, ауа компрессорларымен, сорғы станциясымен және бақылау-өлшеу құралдарымен жабдықталып, ұңғымалар арқылы уранды жер асты шаймалау жүйесіне қосылды. Қондырғылардың өнімділігі шаймалау ерітіндісі үшін жылына 150 000 м³-ден асты. Ерітінді биореакторлардан өткеннен кейін, тотығу-қалпына келтіру потенциалы 360 мВ-тан 430-450 мВ-қа дейін артты. Үш валентті темірдің мөлшері 0,1 г/л-ден 1,5 г/л және одан жоғары деңгейге дейін өсті. Темірді бактериялық тотықтыру процесі ерітінді температурасы 10-12°C кезінде жүргізілді (оңтайлы температура – 25-35°C), бұл ерітіндіні жылытуға кететін шығындарды болдырмауға мүмкіндік берді. Сынақ нәтижелері шаймалау ерітіндісі уран қабатынан бір ай бойы өткеннен кейін өнімді ерітіндідегі уран мөлшерінің 10-20% артқанын көрсетті. Бұл технологияның жер асты ұңғымалы insitu уранды шаймалау үшін перспективалы екенін растады. Технологияны қолданудың экономикалық шығындары химиялық тотықтырғыштарды, мысалы, сутегі асқын тотығын пайдалану шығындарынан 6-8 есе төмен. Алынған өнеркәсіптік нәтижелер алғаш рет биотехнологиялық әдістерді жер асты ұңғымалы insitu уранды және басқа да металдарды шаймалау үшін қолданудың жаңа мүмкіндіктерін ашты.