Petrogenesis and mineralogical characteristics of copper-bearing rocks in the Koldar massif, Central Kazakhstan

Э.О. Орынбасарова; Д.Э.  Урманова; A.A.  Бекботаева; Т.Л.  Абдуллаева

doi:10.51301/ejsu.2025.i5.05

Авторы

Э.О. Орынбасарова Satbayev University, Қазақстан
Д.Э. Урманова Satbayev University, Қазақстан
A.A. Бекботаева Satbayev University, Қазақстан
Т.Л. Абдуллаева Satbayev University, Қазақстан

##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:

https://doi.org/10.51301/ejsu.2025.i5.05

Ключевые слова:

петрогенезис, мыс, минералогия, металлогендік модельдер, түсті металл кендері

Аннотация

Бұл жұмыс минералдық шикізатқа, әсіресе түсті металл кендеріне деген жаһандық сұраныстың артуын және оңай табылатын кен орындарының сарқылуына байланысты жаңа кен орындарын іздеудегі қиындықтарды талдайды. Зерттеу осы сұранысты қанағаттандыруда маңызды рөл атқаратын мыс-порфирлі кен орындарына бағытталған. Ол барлау әдістерін жетілдірудің және әртүрлі геологиялық, геофизикалық және геохимиялық әдістерді біріктірудің маңыздылығын көрсетеді.Зерттеу Қазақстанның бірегей металлогендік әлеуетін, атап айтқанда Қоңырад, Бозшакөл, Қоқсай, Ақтоғай және Айдарыл сияқты маңызды мыс кен орындары орналасқан Жоңғар-Балқаш қатпарлы аймағын ерекше атап көрсетеді. Зерттеу жұмысы осы кен орындарының геологиялық және минералогиялық сипаттамаларын талдау үшін Қолдар массивін эталонды зерттеу алаңы ретінде пайдаланады. Әдістеме далалық зерттеулерді, үлгілерді жинауды, сондай-ақ макро- және микроскопиялық минералогиялық талдауды қамтиды.Зерттеудің негізгі нәтижесі – Қызылқия кен орнында кең таралған калишпаттану және сазға айналу аймақтарын анықтау болып табылады, бұл спектрлік талдаулармен және микроминералогиялық зерттеулермен расталды. Жұмыс сондай-ақ мыс-порфирлі кендердің әртүрлі түрлерінің минералогиялық және геохимиялық сипаттамаларын, олардың кен түзуші интрузиялардың петрологиялық ерекшеліктерімен байланысын егжей-тегжейлі сипаттайды. Қорытынды бөлімде әртүрлі геологиялық жағдайлардағы мыс-порфирлі кен орындарының іздестіру белгілері ұсынылған.

Библиографические ссылки

Weng, K., Kang, W., Zhao, X., Ma, Z., Cao, J., & Sui, Q. (2023). Petrogenesis, tectonic setting and geodynamic impli-cations of keziergayin granites in the kelan basin (Chinese Altai): constraints from geochemistry, zircon U-Pb geochro-nology and Nd‒Hf‒Pb‒O isotopes. Frontiers in Earth Sci-ence, 11, 1203157. https://doi.org/10.3389/feart.2023.1203157

Khromykh, S.V., Kotler, P.D., Kulikova, A.V., Semenova, D.V., Minnebaev, K.R., Gareev, B.I., & Volosov, A. S. (2022). Early Triassic monzonite–granite series in Eastern Kazakhstan as a reflection of Siberian Large Igneous Prov-ince activity. Minerals, 12(9), 1101. https://doi.org/10.3390/min12091101

Cao, H.W., Zhang, Y.H., Santosh, M., Li, G.M., Hollis, S.P., Zhang, L.K., & Duan, Z.M. (2019). Petrogenesis and metal-logenic implications of Cretaceous magmatism in Central Lhasa, Tibetan Plateau: A case study from the Lunggar Fe skarn deposit and perspective review. Geological Journal, 54(4), 2323-2346. https://doi.org/10.1002/gj.3299

Odgerel, D., Ganbat, B., Antipin, V., Sanchir, D. & Tumur-chudur, C. (2022). Geochronology and Petrogenesis of the Gol Mod Massif: Implications for the Geodynamic Evolution of the Orkhon-Selenge Belt, Northwestern Mongolia. Mon-golian Geoscientist, 27(55), 1–17. https://doi.org/10.5564/mgs.v27i55.2310

Zharmenov, A.A. (2003). National Center on complex pro-cessing of mineral raw materials of the Republic of Kazakh-stan, Complex processing of mineral raw materials of the Republic of Kazakhstan (5). Foliant Nabrk.kz, Shelf code: L 2005/5618

Zharmenov, A.A. (2008). National Center on complex pro-cessing of mineral raw materials of the Republic of Kazakh-stan. Complex processing of mineral raw materials of the Republic of Kazakhstan. 2nd edition, (5). Polygraphservis Nabrk.kz, Shelf code: Л 2013/41930

Díaz, R. (2024). Reko Diq post series: Remote Spectral Ge-ology (RSG) images of the Porphyry Copper Chagai Belt, Pakistan. Retrieved from: https://lnkd.in/e7RQdJpd

Dosmukhamedov, N.K. (2002). Physicochemical founda-tions of improving technologies of processing copper and polymetal raw. Moscow: Ore & Metals

Bespaev, Kh. A. & Parilov, Yu. S. (1999). Conditions of formation of copper, lead, zinc and iron deposits in Kazakh-stan (Based on Fluid Inclusion Studies). Gylym

Satpaeva, M.K. & Tanenov T. I. (1995). Mineralogy of ores and zoning of the Zhezkazgan deposit (based on materials from the «Annen» ore region). Gylym

Navasardyan, R. Sh. (1989). Improvement of metallurgical and electrochemical processes in copper production. Ural R&D and design institute of copper industry «Unipromed»

Borodaevskaya, M. B. (1987). Principles and Methods for Predicting Concealed Deposits of Copper, Nickel, and Co-balt. Nedra

Baks, K. (1986). The Wealth of the Earth’s depths. Progress

Kutyrev, E.I. (1984). Geology and forecasting of concordant deposits of copper, lead, and zinc. Nedra, Leningrad Branch

Pervago, V.A. (1983). Conditions of formation and geologi-cal-economic assessment of industrial types of non-ferrous metal deposits. Nedra, 2nd ed., revised and expanded

Onaev, I.A., & Zhakipaev, B.K. (1983). Copper in the histo-ry of civilization. Nauka

Gorzhevsky D.I., Makeeva, I.T. & Mikhaylov, A.I. (1982). Ore deposits, (12). VINITI (Results of Science and Technolo-gy series)

Mikhaylov, A.I. (1982). Metallurgy of non-ferrous and rare metals, (14). VINITI (Results of Science and Technology se-ries)

Kayupov, A.K. (1981). Metallogeny of Kazakhstan: Ore formations. Atlas of ore textures and structures. Nauka KazSSR

Golovanov, I.M. (1981). Geological patterns of distribution of endogenous ore formations of the Tien Shan (copper, mo-lybdenum). Central Asian Research Institute of Geology and Mineral Resources (SAIGIMS)

Abdulin, A.A., & Kaiupov, A.K. (1978). Metallogeny of Kazakhstan: Ore formations. Copper ore deposits. Nauka KazSSR

Seyfullin, S.H. (1976). Stratiform copper deposits of the western part of Central Kazakhstan. Nauka

Pustovalov, L.V. (chief Eds.). (1965). Metals in sedimentary formations: heavy non-ferrous metals, minor and rare met-als. Nauka, NAS of the USSR, Ministry of Geology of the USSR, Laboratory of Sedimentary Mineral Resources

NAS of Kazakh SSR, K. I. Satpaev Institute of Geological Sciences, Aktobe Complex Geological Expedition. (1963). Issues of Geology and copper-bearing potential of the Mugodzhar Mountains (Western Kazakhstan), 4-12