«ҚазАтомӨнеркәсіп» ҰАК» АҚ кәсіпорындарының бірінің бұрғылау шламын кешенді зерттеу

Авторы

  • Е.Н. Панова әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
  • Е.А. Аубакиров әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
  • Л.С. Ибраева Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:

https://doi.org/10.51301/vest.su.2021.i6.12

Ключевые слова:

бұрғылау шламы, топырақ, радионуклидтер, химиялық құрамы, минералогиялық құрамы, уыттылығы, қауіптілік сыныбы, қауіптілік деңгейі.

Аннотация

Қазақстан Республикасы Жер асты ұңғымалық шаймалау әдісімен табиғи уранды өндіру бойынша әлемде бірінші орын алады. Технологиялық Ұңғымаларды бұрғылау және салу кезінде уран өндіретін кәсіпорындардың негізгі қалдықтары болып табылатын бұрғылау шламы пайда болады. Бұрғылау шламын кәдеге жарату, оны қайта өңдеу және халық шаруашылығының әртүрлі салаларында ықтимал пайдалану мәселелері тау-кен және мұнай өндіру салалары үшін өзекті болып табылады. Бұрғылау шламының сынамаларын радиологиялық зерттеу нәтижелері оларды жол құрылысында қолдануға болатын материалдарға жатқызуға мүмкіндік береді. Топырақ пен бұрғылау шламдары жақын компоненттік құрамға ие, олардағы улы металдардың мөлшері өте аз. Бұрғылау шламының қауіптілік сыныбын есептеу әдісімен анықтау химиялық және минералогиялық талдау деректерін пайдалана отырып жүргізілді, себебі бұрғылау шламының негізгі компоненттері оның құрамында байланысқан түрде, табиғи минералдар түрінде ұсынылды. Есептелген қауіптіліктің жиынтық көрсеткіші зерттелген бұрғылау шламының үлгілерін МЕМСТ 30774-2001 сәйкес қауіптіліктің 4 және 5-сыныбына жатқызуға мүмкіндік береді. Жылы қанды жануарларға токсикологиялық эксперименттің нәтижелері есептеу әдісінің деректерін растайды. Dl50 параметрі 5000 мг/кг-нан жоғары болды, бұл ГОСТ 12.1.007-76 сәйкес топырақ пен бұрғылау шламының барлық үлгілерін 4 қауіптілік класына жатқызады. Бұрғылау шламдарын кәдеге жаратудың перспективалы әдісі оларды құрылыс материалдарын, топырақ қоспаларын, жолдарды төгуге арналған материалдарды дайындау үшін қайталама шикізат ретінде пайдалану болып табылады, бұл құрылыста қолданылатын табиғи ресурстардың көлемін азайтуға мүмкіндік береді. Бұрғылау шламдарын кәдеге жарату жолдарын іздестіруге бағытталған одан әрі зерттеу жүргізу орынды деп санаймыз.

Загрузки

Опубликован

2021-12-30

Как цитировать

Панова, Е. ., Аубакиров, Е. ., & Ибраева, Л. . (2021). «ҚазАтомӨнеркәсіп» ҰАК» АҚ кәсіпорындарының бірінің бұрғылау шламын кешенді зерттеу. Engineering Journal of Satbayev University, 143(6), 85–94. https://doi.org/10.51301/vest.su.2021.i6.12

Выпуск

Том 143 № 6 (2021): ҚазҰЗТУ Хабаршысы

Раздел

Химия-металлургиялық ғылымдар

Лицензия

Copyright (c) 2021 Вестник Satbayev University

Лицензия Creative Commons

Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-NoDerivatives» («Атрибуция — Некоммерческое использование — Без производных произведений») 4.0 Всемирная.

<div class="pkpfooter-son">
<a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/"><img alt="Creative Commons License" style="border-width:0" src="https://i.creativecommons.org/l/by-nc/4.0/80x15.png"></a><br>This work is licensed under a <a rel="license" href="http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/">Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License</a>.
</div>